ਪੇਸ਼ੇ ਪੱਖੋਂ ਮਕੈਨੀਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਸੋਨਮ ਵਾਂਗਚੁਕ ੩੦ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਸਿੱਖਿਆ ਸੁਧਾਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ੧੯੮੮ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨਲ ਐਂਡ ਕਲਚਰਲ ਮੂਵਮੈਂਟ ਆਫ ਲੱਦਾਖ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੱਦਾਖ ਦੇ ਪਾਰ-ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਲਿਆਉਣਾ ਸੀ।ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਦੇ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰ, ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਅਤੇ ਸਿਵਲ ਸੋਸਾਇਟੀ ਦੇ ਤਿਕੋਣੀ ਸਹਿਯੋਗ, ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਨਿਊ ਹੋਪ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਦੇ ਸਕੂਲਾਂ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਲੈਣ ਲਈ ਗ੍ਰਾਮ ਸਿੱਖਿਆ ਕਮੇਟੀਆਂ ਦਾ ਗਠਨ, ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਅਤੇ ਲੱਦਾਖ ਲਈ ਸਥਾਨਕ ਪਾਠ ਪੁਸਤਕਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਲਿਖਣਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ।
ਲੇਹ ਦੇ ਨੇੜੇ ਉਸ ਨੇ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨਲ ਐਂਡ ਕਲਚਰਲ ਮੂਵਮੈਂਟ ਆਫ ਲੱਦਾਖ ਅਲਟਰਨੇਟਿਵ ਸਕੂਲ ਕੈਂਪਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਇਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਕੂਲ ਜਿੱਥੇ ਦਾਖਲਾ ਮਾਪਦੰਡ ਇਮਤਿਹਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲਤਾ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਗ੍ਰੇਡਾਂ ਵਿੱਚ। ਇੱਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਵਜੋਂ ਵਾਂਗਚੁਕ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਨਵੀਨਤਾ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਸੂਰਜੀ ਗਰਮ ਇਮਾਰਤਾਂ ਨੂੰ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਬਣਾਇਆ ਜੋ ਘੱਟ ਲਾਗਤ ਵਾਲੀਆਂ, ਧਰਤੀ ਅਤੇ ਚਿੱਕੜ ਦੀਆਂ ਬਣੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਲੱਦਾਖੀ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬਾਹਰ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ -੧੫ ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਵੀ +੧੫ ਸੈਲਸੀਅਸ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਪਿਘਲ ਰਹੇ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰਾਂ ਕਾਰਨ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸੰਕਟ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸਨੇ ਆਈਸ ਸਟੂਪਾ ਨਕਲੀ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰ ਦੀ ਵੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਜੋ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬਰਬਾਦ ਹੋ ਰਹੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਾਲ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਕੋਨ ਜਾਂ ਸਟੂਪਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਸੰਤ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਛੱਡਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਹੁਣ ਸਿੱਖਣ ਦੇ ਇਸ ਤਜ਼ਰਬੇ ਨੂੰ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਤੱਕ ਵਧਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਹੈ ਜੋ ਅਨੁਭਵੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਸਿੱਖਿਆ ਢੰਗ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰੇਗੀ।
੧ ਸਤੰਬਰ, ੧੯੬੬ ਨੂੰ ਉਲੇਟੋਕਪੋ , ਲੱਦਾਖ ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ ਸੋਨਮ ਵਾਂਗਚੁਕ ਦਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕੰਮ ਸਿੱਖਿਆ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਟਿਕਾਊ ਵਿਕਾਸ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਉਸਦੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਰਪੇਸ਼ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ।ਸੋਨਮ ਵਾਂਗਚੁਕ ਨੇ ਲੱਦਾਖ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਕੂਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਹ ਉੱਥੋਂ ਦੀ ਵਿਦਿਅਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀਆਂ ਕਮੀਆਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਅਕਸਰ ਸਥਾਨਕ ਸਮਾਜਿਕ-ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੰਦਰਭ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀ ਅਣਦੇਖੀ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ, ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਵਿੱਚ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਮਕੈਨੀਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਦੇ ਕਾਲਜ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਨੇ ਵਿਹਾਰਕ ਅਤੇ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ-ਅਧਾਰਿਤ ਸਿੱਖਿਆ ‘ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਨੂੰ ਆਕਾਰ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।ਸੋਨਮ ਵਾਂਗਚੁਕ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਨਵੀਨਤਾਕਾਰੀ ਕੰਮ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਕਈ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਵਾਂਗਚੁਕ ਦਾ ਕੰਮ ਲੱਦਾਖ ਦੀਆਂ ਖਾਸ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਅਤੇ ਲੋੜਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉਸਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਟਿਕਾਊ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਸੁਧਾਰ ਲਈ ਮਾਡਲਾਂ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਫਿਲਮ “੩ ਇਡੀਅਟਸ” ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਾਤਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਵਾਂਗਚੁਕ ਨੇ ਖੁਦ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦਾ ਅਸਲ-ਜੀਵਨ ਦਾ ਕੰਮ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਦੀ ਬਜਾਏ ਪ੍ਰਣਾਲੀਗਤ ਤਬਦੀਲੀ ‘ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਹੈ।
ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ, ਸੋਨਮ ਵਾਂਗਚੁਕ ਦਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕੰਮ ਰਿਮੋਟ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਸ਼ੀਏ ‘ਤੇ ਰਹਿ ਰਹੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਬਾਅ ਵਾਲੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਨਵੀਨਤਾ, ਸਿੱਖਿਆ, ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰਕ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਟਿਕਾਊ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜੋ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਨਕਸ਼ੇ ਕਦਮਾਂ ‘ਤੇ ਚੱਲਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
