੧੦ ਵਿੱਚੋਂ ਚਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਭਾਰਤੀ – ਜਾਂ ਅੱਧੇ ਅਰਬ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕ – ਭੋਜਨ ਦਾ ਖਰਚਾ ਚੁੱਕਣ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਲਗਭਗ ਇੰਨੇ ਹੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਰਹਿਣ ਬਸੇਰਾ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆ ਰਹੀ ਹੈ।ਉੱਚ ਜਨਤਕ ਖਰਚਿਆਂ, ਮਜ਼ਬੂਤ ਸ਼ਹਿਰੀ ਮੰਗ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ । ਭਾਰਤੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਇਸ ਸਮੇਂ ਕਈ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦਾ ਉੱਚ ਪੱਧਰ, ਅਸਥਿਰ ਰੁਪਿਆ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਮੌਜੂਦਾ ਵਿੱਤੀ ਦਰਾਮਦ ਨਿਰਯਾਤ ਘਾਟਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਅਤੇ ਵਧਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਨੌਜਵਾਨ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੀ ਹੈ, ਪਰ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰ ਹੈ ਜਾਂ ਬੇਰੋਜ਼ਗਾਰ ਲਈ ਲੌੜੀਦੇਂ ਬੁਨਿਆਦੀ ਹੁਨਰਾਂ ਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਘਾਟ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ, ਕਿਸੇ ਵੱਖਰੀ ਸੰਸਥਾ ਜਾਂ ਏਜੰਸੀ ਦੁਆਰਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਲਈ ਦਰਜਾਬੰਦੀ ਅਤੇ ਸੂਚਕਾਂਕ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਕੋਰਸੇਰਾ ਗਲੋਬਲ ਸਕਿੱਲਜ਼ ਰਿਪੋਰਟ ੨੦੨੨ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਹੁਨਰਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਪਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਹੁਨਰ ਯੋਗਤਾ ਹੁਣ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ੬੮ਵੇਂ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇਸਦੀ ਪਿਛਲੀ ਸਥਿਤੀ ਤੋਂ ਚਾਰ ਸਥਾਨ ਹੇਠਾਂ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਹੁਣ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ੧੯ਵੇਂ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਹੈ। ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਮੁਲਾਂਕਣ, ਇੱਕ ਦੋ-ਸਾਲਾ ਸੂਚਕਾਂਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇਸਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸਥਿਰਤਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਦਰਜਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ ੧੮.੯ ਦਾ ਸਕੋਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੀਤੀ ਸੂਚਕਾਂਕ ੨੦੨੨ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ੧੮੦ਵੇਂ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼, ਵੀਅਤਨਾਮ, ਮਿਆਂਮਾਰ (੧੯.੪), ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ (੨੩.੧) ਤੋਂ ਹੇਠਲੇ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਹੈ। ਡੈਨਮਾਰਕ ੭੭.੯ ਦੇ ਸਕੋਰ ਨਾਲ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਹੈ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ (੭੭.੭) ਅਤੇ ਫਿਨਲੈਂਡ (੭੬.੫) ਹੈ। ਬੁਨਿਆਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੂਚਕਾਂਕ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰੈਂਕਿੰਗ ਲਗਾਤਾਰ ਦਬਾਅ ਵਿੱਚ ਹੈ ਚਾਹੇ ਇਹ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਹੋਵੇ, ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਸੂਚਕਾਂਕ, ਹਰ ਸਾਲ ਡਿੱਗਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਪ੍ਰੈਸ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਪੱਧਰ, ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਸੂਚਕਾਂਕ, ਨਿਰਮਾਣ ਸੂਚਕਾਂਕ ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਸੂਚਕਾਂਕ ਸਭ ਕੁਝ ਇਸਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਦਬਾਅ ਵਿੱਚ ਪਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਬਿਨਾਂ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ‘ਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਕਾਨਫਰੰਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਐਫਡੀਆਈ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਭਾਰਤ ਸਭ ਤੋਂ ਤਾਜ਼ਾ ਕੈਲੰਡਰ ਸਾਲ (੨੦੨੧) ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪ੍ਰਤੱਖ ਨਿਵੇਸ਼ (ਢਧੀ) ਦੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਥਾਨ ਵਧ ਕੇ ਸੱਤਵੇਂ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ, ਸਪੇਨ, ਫਰਾਂਸ, ਜਰਮਨੀ, ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ, ਆਸਟਰੀਆ, ਯੂਕੇ, ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਅਤੇ ਇਟਲੀ ਚੋਟੀ ਦੇ ਦਸਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਹਨ, ਜਪਾਨ ਵਿਸ਼ਵ ਚਾਰਟ ਵਿੱਚ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਹੈ। ਗਲੋਬਲ ਹੰਗਰ ਇੰਡੈਕਸ ੨੦੨੨ (੨੦੨੧ ਵਿੱਚ ੧੦੧ ਦੇ ਸੂਚਕਾਂਕ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ) ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ੧੨੧ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ੧੦੭ਵੇਂ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਹੈ। ਹਰ ਅਕਤੂਬਰ, ਛੋਨਚੲਰਨ ਾਂੋਰਲਦਾਦਿੲ ੳਨਦ ਾਂੲਲਟਹੁਨਗੲਰਹਲਿਡੲ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਰਿਪੋਰਟ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਭਾਰਤੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਮੈਕਰੋ-ਆਰਥਿਕ ਤੱਥਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਕੇ ਜਾਣ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਜੀ੨੦ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦੇ ਹੈਡਲਾਈਨ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾ ਸਕਣ। ਪਰ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਦਰਪੇਸ਼ ਵਧ ਰਹੇ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਢਕਣ ਲਈ, ਉਹ ਬਹੁਤ ਸਨਕੀ ਅਤੇ ਖਤਰਨਾਕ ਖੇਡ ਖੇਡ ਰਹੇ ਹਨ। ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਜੀ ੨੦ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਦੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਉਹ ਝੁੱਗੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਸਨੀਕ ਹੁਣ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਨਹੀਂ ਕਮਾ ਸਕਦੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੜਕ ਕਿਨਾਰੇ ਲੱਗੇ ਸਟਾਲਾਂ ਅਤੇ ਦੁਕਾਨਾਂ ਨੂੰ ਢਾਹ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਤਾਂ ਕਿ ਅਜਿਹਾ ਨਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਉਹ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ ਉਭਰਦੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਾਵਧਾਨੀ ਨਾਲ ਬਣਾਈ ਗਈ ਤਸਵੀਰ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਕਰ ਦੇਣ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਜੀਡੀਪੀ ਅੰਕੜੇ ਵੀ ਇਸ “ਬ੍ਰਾਂਡਿੰਗ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰੀਕਰਨ” ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਸ ਸਾਲ ਦੀ ਦੂਜੀ ਤਿਮਾਹੀ ਵਿੱਚ ੭.੮% ਦੀ ਸਲਾਨਾ ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਦੇ ਨਾਲ, ਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਕਾਸ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਜਾਪਦਾ ਹੈ। ਪਰ, ਬਿਲਬੋਰਡਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਹਨ। ਵਿਕਾਸ ਦਰ, ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਘੱਟ ਹੈ, ਅਸਮਾਨਤਾਵਾਂ ਵੱਧ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦੀ ਘਾਟ ਗੰਭੀਰ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਵੀਨਤਮ ਜੀਡੀਪੀ ਅੰਕੜੇ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਜੀ੨੦-ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਬਿਲਬੋਰਡਾਂ ਵਿੱਚ “ਵਿਸੰਗਤੀਆਂ” ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਰਹੱਸਮਈ ਲਾਈਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਆਮਦਨੀ ਅਤੇ ਖਰਚੇ ਦੇ ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖਾਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਅਪੂਰਣ ਡੇਟਾ ‘ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ, ਵਿਕਾਸ ਦਰਾਂ ਦੀ ਗਣਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇਹ ਅੰਤਰ ਮਾਇਨੇ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਆਮਦਨ ਅਤੇ ਖਰਚੇ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਵੱਖਰੇ ਹੋਣ, ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਰੁਝਾਨ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ ਆਫਿਸ ਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਰਿਪੋਰਟ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਸਬੂਤ ਹੈ। ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਪ੍ਰੈਲ-ਜੂਨ ਵਿੱਚ ਉਤਪਾਦਨ ਤੋਂ ਆਮਦਨ ਸਾਲਾਨਾ ੭.੮% ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਵਧੀ, ਖਰਚੇ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ੧.੪% ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ। ਵਿਸੰਗਤੀਆਂ ਦਾ ਪੂਰਾ ਬਿੰਦੂ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਮੀਆਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਨਾ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਗਾਇਬ ਕਰਨਾ। ਐਨਐਸਓ ਅਸਲੀਅਤ ਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਢੱਕ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਖਰਚ ਜਦੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਭਾਰਤੀ ਦੁਖੀ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਭਾਰਤੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਸਿਰਫ ਸੀਮਤ ਭੁੱਖ ਦਿਖਾ ਰਹੇ ਹਨ।
ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਅਨ, ਜਰਮਨ ਅਤੇ ਯੂਕੇ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਆਮਦਨ ਅਤੇ ਖਰਚ ਦੋਵਾਂ ਪੱਖਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜੀਡੀਪੀ ਨੂੰ ਵਿਵਸਥਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਖਰਚਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਆਰਥਿਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਮਾਪਦੰਡ ਵਜੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ (ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਮਦਨ ਦੇ ਉਲਟ), ਯੂਐਸ ਬਿਊਰੋ ਆਫ਼ ਇਕਨਾਮਿਕ ਐਨਾਲਿਸਿਸ ਆਪਣੇ ਸੰਯੁਕਤ ਮਾਪ ਵਜੋਂ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਔਸਤ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਕੇ ਆਮਦਨ ਅਤੇ ਖਰਚ ਵਿਚਕਾਰ ਅਕਸਰ ਵੱਡੇ ਫਰਕ ਨੂੰ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਭਾਰਤੀ ਡੇਟਾ ‘ਤੇ ਭਓਅ ਵਿਧੀ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਤਾਜ਼ਾ ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਹੈੱਡਲਾਈਨ ੭.੮% ਤੋਂ ੪.੫% ਤੱਕ ਡਿੱਗ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਅਪ੍ਰੈਲ-ਜੂਨ ੨੦੨੨ ਵਿੱਚ ੧੩.੧% ਤੋਂ ਇੱਕ ਸਪਸ਼ਟ ਗਿਰਾਵਟ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਵਿਚ ਘਰੇਲੂ ਖਰਚਿਆਂ ਦੀ ਵਧੀ ਹੋਈ ਆਯਾਤ ਸਮੱਗਰੀ ਵਿੱਚ ਉਹ ਅਸਮਾਨਤਾਵਾਂ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਕੋਵਿਡ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ੨੨% ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇ ੨੬% ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਓਣਚਹੳਨਗੲ ਰੳਟੲ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ, ਅਮੀਰ ਭਾਰਤੀ ਅਕਸਰ ਜ਼ਿਊਰਿਖ, ਮਿਲਾਨ ਅਤੇ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਖਰੀਦਦਾਰੀ ਦੇ ਚੱਕਰਾਂ ਸਮੇਂ ਤੇਜ਼ ਕਾਰਾਂ, ਸੋਨੇ ਦੀਆਂ ਘੜੀਆਂ, ਅਤੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨਰ ਹੈਂਡਬੈਗ ਖਰੀਦ ਰਹੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਕਿ ਵੱਡੀ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਆਮ ਲੋੜਾਂ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਭਾਰਤੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਨੌਕਰੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਉਹ ਜੋ ਜੀਵਨ ਦੇ ਇੱਕ ਸਨਮਾਨਜਨਕ ਮਿਆਰ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨਗੀਆਂ। ਜਨਤਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਸ ਪਿਛਲੀ ਤਿਮਾਹੀ (੧੨.੧% ‘ਤੇ) ਹੁਣ ਤੱਕ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ ਆਮਦਨੀ ਵਾਧਾ ਵਿੱਤ ਅਤੇ ਰੀਅਲ ਅਸਟੇਟ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਭਾਰਤੀ ਵਿਕਾਸ, ਜੋ ਹੁਣ ” ਫਿਨਟੈਕਸ ” ਦੁਆਰਾ ਵਧਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਉੱਚ ਯੋਗਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਭਾਰਤੀਆਂ ਲਈ ਸਿਰਫ ਮੁੱਠੀ ਭਰ ਨੌਕਰੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਨਤਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਵੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਵੀ ਸਿਰਫ਼ ਸੀਮਤ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਮੌਕੇ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਨਿਰਮਾਣ ਖੇਤਰ ਹਰ ਸਫਲ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸਰੋਤ ਹੈ। ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੇ ਨਿਰਾਸ਼ਾਜਨਕ ਵਾਧੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਰਤ ਦਾ ਕੋਵਿਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਿਰਮਾਣ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਖਾਸ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਲੇਬਰ-ਸਹਿਤ ਉਤਪਾਦਾਂ ਲਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਣੀ ਅਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਸਮੱਸਿਆ ਵਿਸ਼ਵ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਮੰਦੀ ਅਤੇ ਨਿਰਮਿਤ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਘਰੇਲੂ ਮੰਗ, ਭਿਆਨਕ ਆਮਦਨੀ ਅਸਮਾਨਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਦਤਰ ਬਣ ਗਈ ਹੈ।
ਭਾਰਤੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਤੱਥਾਂ ਨੂੰ ਖਾਰਜ ਕਰਨ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਚਾਪਲੂਸੀ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਅਤੇ ਸੁਰਖੀਆਂ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੀ ਪਰੇਡ ਕਰ ਸਕਣ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਇੱਕ ਸਨਕੀ, ਖਤਰਨਾਕ ਖੇਡ ਖੇਡ ਰਹੀ ਹੈ। ਤਿਲਕਣ ਵਾਲੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖਾਤੇ ਦੇ ਅੰਕੜੇ, ਹੌਲੀ ਹੋ ਰਹੀ ਵਿਕਾਸ ਦਰ, ਵਧ ਰਹੀਆਂ ਅਸਮਾਨਤਾਵਾਂ, ਅਤੇ ਨੌਕਰੀ ਦੀਆਂ ਗੰਭੀਰ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨੂੰ ਧੋਖਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਲਈ ਚੰਗਾ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਜਿਸ ਰਾਹ ‘ਤੇ ਚਲਾਇਆ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਪਛਾਣਨ ਅਤੇ ਉਸ ਉੱਪਰ ਮੁੜ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ।
